Allinstation Tương lai của Decentralized Futures Exchanges
Spot đang là hoạt động lớn nhất trong không gian DeFi. Thị trường Spot của CEX đã đạt khối lượng 2,3 nghìn tỷ USD trong tháng 5 so với khối lượng 160 tỷ USD các giao dịch spot được thực hiện trên DEX.
Future Trading – sản phẩm có khối lượng lớn nhất trên CEX lại là một câu chuyện khác. 2,6 nghìn tỷ USD hợp đồng tương lai đã được giao dịch trên CEX vào tháng 5 so với chỉ 10,7 tỷ USD được giao dịch trên DEX. Đó là 0.4% thị phần khối lượng giao dịch cho các nền tảng phi tập trung.
Điều gì mang lại sự khác biệt này? Động lực nào quan trọng và điều gì đang thay đổi những động lực này? Những dự án nào đang đi đầu và tại sao?
Tại sao Spot > Phái sinh trong DeFi
Tại sao giao dịch Spot lại dẫn đầu trong DeFi, có 3 lý do sau:
Đầu tiên là việc DeFi được xây dựng dựa trên Ethereum, nơi giải quyết giao dịch chậm và chi phí cao khiến việc vận hành thị trường tương lai phi tập trung không khả thi như lớp cơ sở.
Thứ hai là các mã token hiện nay có thêm tiện ích và do đó có giá trị trong DeFi hơn so với việc được lưu trữ đơn giản trên một sàn giao dịch tập trung. Token được sử dụng cho nhiều việc bao gồm cung cấp thanh khoản, Yield farming, staking, quản trị, lending, borrowing và hơn thế nữa. Để nhận được những mã thông báo này, bạn cần phải hoán đổi chúng trên các sàn giao dịch giao ngay phi tập trung.
Lý do thứ ba là các nền tảng phi tập trung kỳ hạn thiếu quy mô thị trường tổng thể. Hiện chỉ có thanh khoản để giao dịch. Bản thân các giao thức cũng không có quy mô quỹ bảo hiểm lớn để hỗ trợ giao dịch quy mô lớn như trên các nền tảng tập trung vào thời điểm hiện tại. Tất nhiên, đây là những vấn đề được giải quyết theo thời gian khi tính thanh khoản và hoạt động giao dịch chuyển sang các thị trường này.
Khi các đối thủ cạnh tranh của Ethereum L2s, sidechains và L1 xuất hiện và tăng trưởng, vấn đề mở rộng đang được giải quyết và đang mở ra một làn sóng giao dịch mới – Perpetual trên các DEX.
Các giao thức hàng đầu hiện nay
Perpetual Protocol
Perpetual Protocol là người dẫn đầu trong thị trường này. Nó hiện đang chiếm lĩnh hơn 80% thị phần của Decentralized Futures Exchanges. Perpetual Protocol được xây dựng bằng cách sử dụng sidechain XDAI của Ethereum cho giải pháp mở rộng quy mô. Giao dịch diễn ra trên công cụ tạo thị trường tự động ảo (vAMM) của giao thức, cung cấp tính thanh khoản trên chuỗi được đảm bảo với giá cả có thể dự đoán được và thiết lập bởi các đường cong sản phẩm không đổi. Trên thực tế, vAMM cung cấp khả năng thiết lập giá giao thức trong khi tài sản thế chấp hỗ trợ vAMM được lưu trữ trong các kho chứa hợp đồng thông minh.
dYdx
Dự án mới bắt đầu huy động được 65 triệu USD Series C do Paradigm sáng lập, dYdX lớn thứ hai trong thị trường giao dịch này với hơn 12% thị phần khối lượng giao dịch. dYdX sử dụng phương thức giao dịch Order book và được xây dựng trên công cụ mở rộng StarkWare’s StarkEx, là một giải pháp tổng hợp độc quyền (zk-rollup) dành cho Ethereum. Giải pháp là một mô hình cơ sở hạ tầng kết hợp sử dụng không giám sát, thanh toán theo chuỗi và một công cụ khớp ngoài chuỗi, có độ trễ thấp với order book. dYdX hiện đang tiến tới phân quyền khi phát triển nền tảng của mình.
FutureSwap
Trước khi tạm dừng giao dịch trên nền tảng V2 của mình vào đầu tháng 6, Futureswap là Decentralized Futures Exchanges lớn thứ ba với chỉ hơn 11% thị phần khối lượng giao dịch. Giao thức ban đầu được triển khai trên Ethereum Layer 1 nhưng gần đây đã công bố triển khai V3 trên Arbitrum. V3 đang nhắm mục tiêu testnet vào cuối tháng 6, đầu tháng 7 với mainnet ngay sau đó. V3 sẽ thiết kế lại AMM để hiệu quả hơn về vốn và đơn giản hóa việc cung cấp thanh khoản.
MCDEX
MCDEX là một Decentralized Futures Exchanges trên AMM hiện đang chạy trên mạng thử nghiệm của Arbitrum khi nó chuẩn bị ra mắt công đồng sớm. Không giống như các Decentralized Futures Exchanges khác, MCDEX cho phép người dùng tạo thị trường giao dịch của riêng họ. Mỗi thị trường có các thông số xác định như tỷ lệ ký quỹ, sử dụng oracle và các thông số rủi ro AMM tuân theo sự kiểm soát quản trị của AMM LP.
Nhìn chung, trong khi Perpetual Protocol, dYdX và Futureswap đã dẫn đường cho Decentralized Futures Exchanges, sự cạnh tranh đang diễn ra khi các giải pháp Layer 2 cho Ethereum như Arbitrum và Optimism trở nên trực tuyến và hệ sinh thái DeFi phát triển trên Layer 1 nhanh hơn như Solana. DerivaDEX là một giao thức khác đang tìm cách sớm gia nhập lĩnh vực này.
Số liệu
Perpetual Protocol hiện đang thống trị thị phần, 76% các giao dịch được thực hiện trên giao thức với hơn 8,6 tỷ đô la được giao dịch. dYdX xếp ngay sau với khối lượng hơn 1,4 tỷ đô la, con số này chiếm 12% thị phần. Futureswap chiếm 12% thị phần còn lại với 1,3 tỷ đô la trong khối lượng giao dịch tháng 5. Cần lưu ý trong trường hợp của Futureswap rằng giao thức bắt đầu thông báo cho các nhà giao dịch vào cuối tháng 5 về việc tạm dừng các ưu đãi và giao dịch trên nền tảng để chuẩn bị cho V3.
Lưu ý rằng Perpetual Protocol đã có thể thu được hơn 8,6 triệu USD phí vào tháng 5. Điều này sẽ đưa giao thức vào top 10 giao thức kiếm được nhiều tiền nhất trong DeFi. Nó cũng trả lại 50% doanh thu cho các nhà sản xuất PERP, làm cho giao thức này trở thành giao thức có lợi nhuận cao thứ ba trong DeFi về doanh thu kiếm được từ giao thức (không bao gồm doanh thu từ phía cung cấp). dYdX là thứ chín. Điều này sẽ không có gì ngạc nhiên khi các doanh nghiệp hàng đầu trong DeFi hiện là sàn giao dịch giao ngay DEX như Uniswap và Sushiswap.
Khi so sánh thu nhập từ phí TVL của các sàn giao dịch tương lai so với các sàn giao ngay như Uniswap và Sushi. Đang tính toán các số liệu của tháng 5 hàng năm, Perpetual Protocol với 60 triệu đô la + TVL đang kiếm được $1.51 doanh thu hàng năm cho mỗi $1 TVL. dYdX và Futureswap kiếm được $0.44 và $0.38 cho mỗi $1 TVL do khối lượng giao dịch thấp hơn so với TVL trên mỗi nền tảng. Tương tự, Uniswap kiếm được $0.72 doanh thu hàng năm trên mỗi TVL trong khi Sushi kiếm được $0.36. Ngay cả với gần một phần ba tỷ lệ phí, các sàn giao dịch tương lai vẫn có thể kiếm được lợi nhuận tương đương, nếu không muốn nói là lợi nhuận lớn hơn từ vốn bị khóa trong giao thức so với các sàn giao ngay.
Phương hướng phát triển thị trường
Nhìn chung, giao dịch được thực hiện theo một trong hai phương pháp: Order Book hoặc AMM.
Perpetual Protocol
Perpetual Protocol thực hiện giao dịch trên AMM ảo hoặc vAMM. “Ảo” ngụ ý rằng không có tài sản thực trong chính AMM mà thay vào đó có tài sản thế chấp được lưu trữ trong một kho chứa hợp đồng thông minh riêng biệt và đóng vai trò là nhóm tài sản thế chấp đa nền tảng. Điều này cho phép đường cong định giá x*y = k của AMM hoạt động như cơ chế phát hiện giá của giao thức.
So với Order book, vAMM cho phép giao dịch với một mức giá đã biết, không cần đối tác (vAMM là đối tác mặc định) và không có phí người mua. Ngoài ra, không có nhà cung cấp thanh khoản nào được yêu cầu cung cấp thanh khoản trực tiếp cho nhóm AMM và do đó không có tổn thất trong hệ thống. Các kho tài sản thế chấp sẽ luôn có đủ tài sản thế chấp để trả lại cho tất cả các nhà giao dịch khi giao dịch. USDC, giống như nhiều giao thức giao dịch vĩnh viễn khác, đóng vai trò là tài sản thế chấp ký quỹ duy nhất được cung cấp bởi các nhà giao dịch và được lưu trữ trong các kho tài sản đảm bảo giao thức.
Các khoản thanh toán quỹ là một thành phần không thể thiếu của thị trường perpetual. Perpetual Protocol sử dụng cách tiếp cận truyền thống để thanh toán quỹ và thực hiện phương pháp tính toán các khoản thanh toán quỹ của FTX. Các khoản thanh toán được thực hiện hàng giờ và Chainlink là oracle được sử dụng bởi erpetual Protocol để cung cấp giá chỉ số.
dYdX
dYdX hoạt đông với sổ lệnh Order Book và là dự án duy nhất về Decentralized Futures Exchanges sử dụng sổ lệnh truyền thống. USDC đóng vai trò là tài sản ký quỹ duy nhất được lưu trữ trong tài khoản ký quỹ chéo.
Dựa trên Order book, dYdX cung cấp cho các nhà giao dịch các loại lệnh nâng cao hơn so với các nền tảng dựa trên AMM. Lệnh thị trường, lệnh giới hạn, lệnh cắt lỗ và tất cả các lệnh dừng đều có sẵn ngoài.
Futureswap
Lần ra mắt V3 sắp tới của Futureswap sẽ có thiết kế lại AMM trước đó. AMM mới nhằm mục đích cải thiện đường cong giá truyền thống để tăng hiệu quả sử dụng vốn. USDC sẽ là tài sản ký quỹ duy nhất giúp đơn giản hóa đáng kể quá trình cung cấp thanh khoản cho AMM và cũng bảo vệ các LP khỏi những mất mát. V3 cũng nhằm mục đích cung cấp các lệnh giao dịch nâng cao hơn như ‘Fill or Kill’ hoặc cho phép các nhà giao dịch chọn giới hạn giá cho lệnh.
Khởi chạy phiên bản mới của giao thức trên Arbitrum cho phép thực thi tốc độ nhưng cũng là thành phần quan trọng của khả năng tổng hợp. Cho đến nay, các giao thức giao dịch vĩnh viễn đã phải áp dụng các giải pháp mở rộng quy mô phần lớn bị cô lập hạn chế khả năng tổng hợp trên DeFi. Việc ở trên Arbitrum sẽ cho phép các giao thức khác xây dựng trên Futureswap.
MCDEX
Mặc dù chưa xuất hiện trên mạng chính của Arbitrum, MCDEX đã phát hành thông tin chi tiết về giao thức hoán đổi vĩnh viễn dựa trên AMM duy nhất của mình. Thiết kế AMM cải tiến trên mô hình x * y = k truyền thống bằng cách sử dụng ký quỹ ảo và cung cấp tính thanh khoản cao. Bằng cách kết hợp giá chỉ số trực tiếp trong đường cong giá AMM, thuật toán đường cong có thể theo dõi giá chỉ số và tập hợp tính thanh khoản xung quanh giá chỉ số. Từ đó dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn cao hơn và giảm trượt giá cho các nhà giao dịch.
Tương tự như Futureswap V3, ký quỹ ảo trong AMM có nghĩa là LP chỉ cần cung cấp mã thông báo ký quỹ để thêm thanh khoản. Tính thanh khoản được lưu trữ trong các nhóm có thể cụ thể cho từng thị trường giao dịch hoặc được chia sẻ trên nhiều thị trường để cải thiện hiệu quả sử dụng vốn. Duy nhất đối với MCDEX, mỗi thị trường giao dịch đều không được phép và chịu sự điều chỉnh của LP. Điều này có nghĩa là bất kỳ người dùng nào cũng có thể thiết lập thị trường giao dịch mới và xác định các thông số cho thị trường đó như tài sản cơ bản, các loại phí khác nhau, tỷ lệ ký quỹ, kỳ tích giá được sử dụng, nhóm thanh khoản và quỹ bảo hiểm. Sau khi tạo, LP có quyền kiểm soát quản trị đối với hầu hết các thông số thị trường được thiết lập khi tạo.
Risk Control
Với tính chất đòn bẩy của giao dịch vĩnh viễn, các nhà cung cấp giao thức và thanh khoản có thể gặp rủi ro về tiền. Đặc biệt là trong trường hợp giá cả biến động nhanh chóng. Có một số giao thức tùy chọn yêu cầu giảm thiểu rủi ro gây ra cho giao thức cũng như dừng lại giao thức khi cần thiết.
Perpetual Protocol
Rủi ro cuối cùng được kiểm soát thông qua việc thanh lý được thực thi bởi giao thức. Đòn bẩy 10x là mức ký quỹ tối đa có sẵn trong các giao thức vĩnh viễn và do đó, mức ký quỹ duy trì 6,25% là bắt buộc đối với tất cả các vị trí. Miễn là tỷ lệ ký quỹ trên 2,5%, chỉ 25% vị thế sẽ được thanh lý. Phương pháp thanh lý từng phần này rất thuận lợi cho các nhà giao dịch. Để thực thi và giám sát việc thanh lý, các bot thanh lý được sử dụng. Như một động lực, phần thưởng 1,25% của giá trị danh nghĩa được trao cho người thanh lý.
Ngoài giới hạn giao dịch dành riêng cho nhà giao dịch, giao thức cũng sử dụng giới hạn lãi suất mở trên giao thức. Giới hạn lãi suất mở được giám sát bởi nhóm cốt lõi và được điều chỉnh trên cơ sở khi cần thiết.
dYdX
dYdX quản lý việc thanh lý bằng cách theo dõi tỷ lệ duy trì và các vị thế thanh lý thấp hơn mức yêu cầu ký quỹ tối thiểu cho thị trường. Tiền thu được từ việc thanh lý được trả lại trực tiếp vào quỹ bảo hiểm. Quỹ bảo hiểm hiện được tài trợ và kiểm soát bởi nhóm cốt lõi.
Vì dYdX chạy trên sổ lệnh, không có AMM nào được kiểm soát bởi giao thức thực hiện mặt khác của giao dịch. Điều này giảm thiểu một số lo ngại về rủi ro đối với giao thức mà các giao thức dựa trên AMM phải đưa ra mức chênh lệch, phí hoặc các cơ chế khác để bù đắp cho rủi ro bổ sung.
Futureswap
V2 của Futureswap chủ yếu dựa vào tỷ lệ quỹ linh động và các ưu đãi thanh lý. Các nhà thanh lý sẽ cảnh báo giao thức về một sự kiện thanh lý (sẽ không tiếp quản giao dịch, giao dịch chỉ được đóng) và nhận được một khoản phí bồi thường là 30% của tài sản thế chấp. Một khoản phí bổ sung 5% cũng sẽ được đánh giá để bù đắp cho giao thức đã chấp nhận rủi ro.
MCDEX
MCDEX cũng kiểm soát rủi ro thông qua việc thanh lý các vị thế nằm ngoài các thông số rủi ro của thị trường. Người quản lý theo dõi tỷ lệ ký quỹ và có thể thanh lý cho nhóm LP hoặc đảm nhận vị trí.
Vì mỗi thị trường trong MCDEX có thể được tạo và điều chỉnh bởi những người sử dụng giao thức, mỗi thị trường có các thông số rủi ro cụ thể và một quỹ bảo hiểm độc lập. Các nhà sáng lập được khuyến khích tài trợ vào quỹ bảo hiểm nhưng bất kỳ ai cũng có thể đóng góp cho quỹ. Khi việc thanh lý xảy ra, một tỷ lệ nhất định (dựa trên các thông số AMM) của khoản phạt thanh lý đã tính phí sẽ được chuyển vào quỹ bảo hiểm. Phần còn lại chuyển cho người thanh lý (AMM hoặc người giữ).
Trong mô hình, mức trượt giá được điều chỉnh động tùy thuộc vào mức độ rủi ro của vị trí AMM. Rủi ro càng cao, trượt giá càng lớn. Tương tự cũng áp dụng theo hướng khác khi rủi ro giảm, trượt giá giảm. Ngoài ra, mức chênh lệch hoặc giá tốt nhất được điều chỉnh động khi rủi ro tăng lên. Điều này có thể mang lại doanh thu bổ sung cho LP trên thị trường.
Mô hình kinh doanh
Perpetual Protocol tính phí cố định 0.1% cho tất cả các giao dịch. Đây là một mô hình kinh doanh đơn giản và minh bạch. Các khoản phí kiếm được được chia 50/50 giữa quỹ bảo hiểm và người tạo mã thông báo PERP. Điều này đã dẫn đến hơn 4,3 triệu đô la được phân phối cho các nhà sản xuất vào tháng 5, đưa giao thức vào nhóm giao thức hàng đầu mang lại doanh thu cho người dùng.
dYdX vẫn chưa được phân cấp và do đó, nó đang giữ lại tất cả các khoản phí giao dịch được tính trên nền tảng của nó. Giống như các nền tảng giao dịch tập trung, dYdX cung cấp cho các nhà giao dịch một cấu trúc phí theo cấp độ giảm dần dựa trên khối lượng.
Futureswap kiếm được một khoản phí giao dịch cố định 0.10% đối với các giao dịch đã đóng và một khoản phí mở có thể thay đổi yêu cầu đối với số dư của các giao dịch. Một phần của tất cả các khoản phí mà Futureswap tạo ra sẽ chuyển đến một kho bạc được quản lý bởi những người nắm giữ FST.
MCDX có mô hình kinh doanh phức tạp nhất. MCDEX DAO kiếm được 0.015% phí khối lượng hàng ngày làm nguồn doanh thu chính của nó. Ngoài ra, DAO có khả năng điều hành thị trường với tư cách là nhà điều hành và kiếm các khoản phí liên quan do từng thị trường điều chỉnh (mặc định là 0,005%). Giao thức này nhằm mục đích cung cấp cho các nhà giao dịch phí giao dịch thấp hơn và thay vào đó tạo ra nhiều doanh thu hơn thông qua các cơ chế kiểm soát rủi ro khác nhau như mở rộng mức trượt giá và chênh lệch giá để mang lại lợi ích cho AMM.
Tương lai của Derivatives Decentralized Exchanges
Với thị phần khối lượng giao dịch hiện tại, chắc chắn vẫn có khả năng tăng trưởng khi tốc độ và chi phí thực hiện giao dịch là yếu tố cản trở việc áp dụng trên Ethereum. Tuy nhiên, lớp Layer 2 đã nhanh chóng giải quyết được vấn đề đó.
MCDEX sẽ sớm ra mắt trên Arbitrum, Futureswap đang xoay quanh việc áp dụng L2, Perpetual Protocol sẵn sàng áp dụng các giải pháp L2 khác.
Thị trường tiền điện tử nổi tiếng với các nhà giao dịch đòn bẩy và các nền tảng phi tập trung là một thị trường dễ tiếp cận cho các nhà giao dịch. Ngày càng có nhiều áp lực để đánh giá quy định của các nền tảng cung cấp các vị thế đòn bẩy cao như 100x, 150x. Nếu có áp lực pháp lý được áp dụng cho các thị trường này, thì chắc chắn, Derivatives Decentralized Exchanges sẽ là lựa chọn thay thế cho các nhà giao dịch đòn bẩy